Mistà: maestat, un antica paraula occitana qu’un bòt era adobraa per lhi santins, mas qu’encuei es devengua un grand projèct cultural.
Mistà es un important festival que se passa tuchi lhi ans a lulh e avost. En las gleisas romanicas e gòticas del circuït artistas internaccionals del genre classic, jazz o etnic e occitan embè lors concerts entreçon art e musica en maniera unica e magica.
Mas las gleisas de Mistà san decò estonar embè lors silencis, ente es possible auvir lo ritme d’la natura e l’encharm d’istòrias pintaas ben ilustraas en excursions e visitas guidaas.
Mistà es una experiença completa: es decò profum e gusts que s’enraïtzon en las anticas tradiccions de sias valadas.
Costilhòlas, Cripta del Cloquier, Hans Clemer, Crist d’Pietat
La Val Varacha, dapè al ric patrimòni d’arquitectura rurala, garda pichòts tresòrs d’art. Granda part d’aquesti remonta al Medioevo, sustot al temp d’òr di Marqués de Saluces, grands mecenats, que fins ai premiers ans del Cinq Cents avion domini sus la Val Varacha da Verzòl e Costilhòlas fins a Sant Peire. D’aquel secle es lo fresc del “Crist d’Pietat”, en la Cripta del Cloquier de Costilhòlas e realizaa da Hans Clemer, conoissut coma Magistre d’Elva, per siu cap d’òbra pintat pròpi en la Parroquiala d’Elva (CN), en Val Maira.
Verzòl, antica parroquiala SS. Felip e Jaco
Ben enteressantas son decò las òbras de Peire da Saluces, gardaas a Verzòl en l’antica parroquiala di Sants Felip e Jaco. Lo cloquier dapè a la gleisa remonta al XI secle per lo premier plan, al XII per lhi autres quatre. Sot lo Cloquier lhi a una pichòta chapèla embè vòuta a botala que garda de frescs de la fin del secle XI embè las istorias de S. Nicòla de Bari; son entre las pinturas pus anticas d’la provincia d’Coni.
Brossasc, Parroquiala d’S. Andriu, portal
Remontant la valada, al Brossasc, s’arriba a la pichòta chapèla dedicaa a S. Ròc embè frescs del premier Cinq Cents atribuits a Pascal Odon.
Enteressanta es decò la parroquiala d’Sant’Andriu dal portal gòtic flambejant del 1406, solet exemple en Provincia. Chal senhalar decò aquel d’la parroquiala d’Rossana, embè guimberga en cuech, en estil francés, e un grand fresc de Sant Cristòfo (XVI sec.) en façada.
L’auta valada, fòra d’Sant Peire, fasia pas part del Marquesat d’Saluces, mas era un di quatres sectors administratius d’la Republica de lhi Escartons: aquì lhi pintres pus actius son estats lhi fraires Blasàs.
Lors òbras se pòlon veire en una pichòta chapèla en ruaa Clòt Martin en Vermala, en la parroquiala d’Sant Peire, ente son pintaas scenas d’la vita de nòstre Senhor, da l’Adoracion di Tres Reis a la Madòna embè lo Bambin que teta.
A Chasteldalfin, dedins la parroquiala jà famosa per lo meravilhós portal centinat, sono visiblas autras pinturas di dui fraires, que remonten a la seconda metat del Quatre Cents.
Frescs prestigiós, datats 1545, se son gardats en la parroquiala d’Isascha, edificaa drant del 1386. Presenton en bas lhi Evangelistas e en auto una Annonciacion, segurament d’autre autor, pus antica.
Blins, Parroquiala S. Jaco, ruaa La Gleisa
La parroquiala d’Ruaa la Gleisa a Blins es caracterizaa da siu cloquier en peira en estil romanic alpin e da de peiras esculturaas, precedentas la construccion d’la gleisa, e mai emplegaas en las muralhas: la pus famosa es una testa plena d’rais, antic simbol celtic d’origina precristiana. La Chanal, pichòta ruaa d’la Comuna d’Pont e La Chanal, garda tres edificis religiós, testimoniança d’la fòrta accion de conversion al temp d’la Controreforma après las eresias protestantas que s’eron enraïtzaas en auta valada. Lo pus antic es la Chapèla d’S. Antòni, que remonta a la metat del XV sec., e presenta un cloquier a vela, solet exemple en valada ensemp a la chapèla d’S. Eusebi d’Chasteldalfin, e dedins de chapitels en peira esculturaa e un enteressant “Judici Universal” d’la premiera metat del Quatre Cents.
Chal decò senhalar la parroquiala d’Venascha, a planta octagonala, realizaa ental 1750 sus projèct de l’arquitèct Ruffino. Dedins es decoraa da marmos colorats e frescs de Pietro Antonio Pozzi. Es un di pus importants exemples d’arquitectura baròca del Salucés.
Per mai d’informacions sus lhi monuments del circuït Mistà leser la guida:
R. PELLERINO, D. ROSSI (a cura di), Mistà. Itinerario romanico-gotico nelle chiese delle valli Grana, Maira, Varaita e Po, Bronda, Infernotto, +eventi edizioni, Cuneo, 2012.